Theo các chuyên gia, để kiến tạo một sân chơi bình đẳng, minh bạch và phát triển thực chất, yêu cầu cấp bách đặt ra là cần một cuộc “đại phẫu” thể chế; không chỉ cần “đồng thuận trên” mà còn đòi hỏi “hành động dưới” – tức là phải tháo gỡ những điểm nghẽn nội tại mang tính hệ thống, đặc biệt là về thể chế và môi trường thực thi.
Tư duy “sợ sai hơn dám làm”
Nghị quyết số 68 của Bộ Chính trị về phát triển kinh tế tư nhân, tiếp đó là Quốc hội thông qua Nghị quyết 198 ngày 17/5/2025 về cơ chế, chính sách đặc thù phát triển khu vực kinh tế tư nhân là những bước đi có ý nghĩa chiến lược và quyết tâm lớn trong việc đưa kinh tế tư nhân trở thành một trong những trụ cột quan trọng của nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, là động lực để Việt Nam vươn lên.
Tuy nhiên, theo TS. Trần Xuân Lượng – Phó Viện trưởng Viện Nghiên cứu đánh giá thị trường bất động sản Việt Nam, con đường từ chủ trương đến thực tiễn chưa bao giờ là ngắn và dễ đi. Để kinh tế tư nhân phát triển thực chất, không chỉ cần “đồng thuận trên”, mà còn đòi hỏi “hành động dưới” – tức là phải tháo gỡ những điểm nghẽn nội tại mang tính hệ thống, đặc biệt là về thể chế và môi trường thực thi.
 |
| TS. Trần Xuân Lượng – Phó Viện trưởng Viện Nghiên cứu đánh giá thị trường bất động sản Việt Nam. |
“Chúng ta đang đứng trước yêu cầu cấp bách của một cuộc “đại phẫu” thể chế nhằm kiến tạo một sân chơi bình đẳng, minh bạch và có năng lực nuôi dưỡng các doanh nghiệp tư nhân phát triển bền vững”, TS. Trần Xuân Lượng nói.
TS. Trần Xuân Lượng cho rằng, có 4 rào cản lớn đang bó hẹp sức bật của doanh nghiệp tư nhân.
Một là, tư duy phân biệt đối xử chưa được gỡ bỏ hoàn toàn. Doanh nghiệp tư nhân vẫn đang chịu thiệt thòi trong tiếp cận nguồn lực – từ đất đai, tín dụng đến cơ hội đầu tư công hay chương trình hỗ trợ nhà nước. Trong khi khu vực doanh nghiệp nhà nước vẫn được ưu đãi một cách hệ thống, khu vực tư nhân dù năng động, linh hoạt nhưng lại phải tự xoay xở trong môi trường rủi ro và chi phí cao hơn.
Hai là, môi trường thực thi thiếu nhất quán, kỷ cương và trách nhiệm giải trình. Không ít cán bộ, vẫn giữ tư duy “sợ sai hơn dám làm”, dẫn đến tình trạng trì hoãn, đùn đẩy trách nhiệm và phát sinh thêm nhiều thủ tục không cần thiết.
Ba là, thiếu các chính sách được “may đo” cho khu vực tư nhân. Hầu hết chính sách hiện nay mang tính trung bình cộng, chưa phân biệt theo quy mô, năng lực, lĩnh vực hay đặc thù ngành nghề. Trong khi đó, nhiều doanh nghiệp tư nhân nhất là trong công nghiệp công nghệ cao, đổi mới sáng tạo cần những hỗ trợ mang tính đột phá, nhanh và linh hoạt hơn để có thể bứt phá.
 |
| Theo chuyên gia, để kiến tạo một sân chơi bình đẳng, minh bạch và có năng lực nuôi dưỡng các doanh nghiệp tư nhân phát triển bền vững yêu cầu cấp bách đặt ra là cần một cuộc “đại phẫu thể chế”. |
Bốn là, thiếu khung pháp lý ổn định, minh bạch. Hệ thống pháp luật kinh doanh còn chồng chéo, mâu thuẫn và bị chi phối bởi quá nhiều văn bản dưới luật. Nhiều luật quan trọng như Luật Đất đai, Luật Đầu tư, Luật Quy hoạch, Luật Xây dựng… chưa có sự đồng bộ, gây khó khăn trong thực thi, làm tăng chi phí tuân thủ và tạo ra rủi ro pháp lý lớn cho doanh nghiệp.
“Bệ đỡ” nào cho kinh tế tư nhân?
Luật sư Hoàng Tuấn Vũ – Đoàn Luật sư TP. Hà Nội – cho rằng, con đường phát triển của kinh tế tư nhân vẫn còn nhiều rào cản – đặc biệt là những rào cản về thể chế và pháp lý. Pháp luật nếu được xây dựng hợp lý và thực thi hiệu quả sẽ giúp kinh tế tư nhân phát triển bền vững. Do đó, cần một luật chuyên biệt về phát triển kinh tế tư nhân, Nhà nước phải là “bà đỡ” cho doanh nghiệp tư nhân.
Theo Luật sư Hoàng Tuấn Vũ, Nghị quyết số 10-NQ/TW năm 2017 xác định kinh tế tư nhân là “một động lực quan trọng của nền kinh tế”. Tuy nhiên, đến nay chưa có văn bản luật nào cụ thể hóa quan điểm này một cách đồng bộ, đầy đủ. Nhiều quốc gia có luật khung về phát triển khu vực tư nhân hoặc khối SME – ví dụ: Hàn Quốc, Nhật Bản, Singapore đều có Luật về hỗ trợ và phát triển doanh nghiệp tư nhân.
Bên cạnh đó, Hiến pháp 2013 (Điều 51, 52) đã quy định: “Nhà nước tạo điều kiện thuận lợi để mọi thành phần kinh tế phát triển, bình đẳng trước pháp luật”.
Nhiệm vụ của Nhà nước là hoàn thiện thể chế bảo vệ quyền sở hữu, quyền kinh doanh hợp pháp; xây dựng chính sách hỗ trợ, ưu đãi có chọn lọc với các lĩnh vực, ngành nghề tư nhân cần khuyến khích; cung cấp thông tin, dịch vụ công, cơ sở hạ tầng và môi trường kinh doanh thuận lợi.
 |
| Luật sư Hoàng Tuấn Vũ. |
Luật sư Hoàng Tuấn Vũ cho rằng, nếu có một Luật Phát triển kinh tế tư nhân thì Nhà nước sẽ phải cam kết: Hỗ trợ tiếp cận vốn, đất đai, công nghệ, đào tạo nguồn nhân lực; ưu đãi thuế và các chính sách đầu tư trọng điểm; chống phân biệt đối xử giữa doanh nghiệp tư nhân với doanh nghiệp nhà nước và doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài (FDI); hạn chế các thủ tục hành chính bất hợp lý, kiểm soát tốt quyền lực công; thiết lập cơ chế đối thoại chính sách và giải quyết vướng mắc pháp lý cho cộng đồng doanh nghiệp.
Cùng với đó, Luật Phát triển kinh tế tư nhân cần xác định vai trò, vị trí của khu vực tư nhân; quy định về nguyên tắc bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của doanh nghiệp tư nhân; chính sách hỗ trợ, ưu đãi chuyên biệt (vốn, đất, thuế, thị trường, thông tin…). Đặc biệt, thành lập Hội đồng quốc gia về phát triển kinh tế tư nhân…
Đồng quan điểm, TS. Trần Xuân Lượng đề xuất cần có Luật Phát triển Kinh tế tư nhân hoặc Luật Doanh nghiệp tư nhân hiện đại. Luật này cần xác lập vị thế trung tâm của kinh tế tư nhân, tạo hành lang pháp lý riêng cho doanh nghiệp tư nhân đầu tư vào lĩnh vực đổi mới sáng tạo, công nghệ, logistics…
Ông Lượng cho rằng đã đến lúc cần thay đổi tư duy kinh tế tư nhân không phải “khu vực bổ sung”, mà là một trụ cột chiến lược trong tiến trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước. Để điều này thành hiện thực, cần xây dựng niềm tin dài hạn, một hệ thống luật chơi công bằng và môi trường hành chính hỗ trợ thay vì kiểm soát.
“Nghị quyết 68 và Nghị quyết 198 chỉ thật sự có ý nghĩa khi được cụ thể hóa thành những chuyển động thể chế thực chất, từ Trung ương đến địa phương, từ thiết kế luật đến thi hành luật. Khi đó, doanh nghiệp tư nhân mới thực sự có thể “vững bước” và góp phần đưa Việt Nam trở thành nước phát triển, có thu nhập cao vào năm 2045”, ông Lượng nhấn mạnh.
Nguồn: tienphong.vn
