Dầu dùng cho chăn nuôi không bao giờ được phép sử dụng làm thực phẩm cho người, kể cả gián tiếp hay trực tiếp.
Dư luận bàng hoàng trước thông tin một số doanh nghiệp đã sử dụng dầu dùng cho chăn nuôi gia súc để đóng chai, dán nhãn dầu ăn và tuồn vào thị trường thực phẩm cho người tiêu dùng.
Từ góc nhìn khoa học, hành vi này không chỉ vi phạm pháp luật mà còn tiềm ẩn nguy cơ sức khỏe nghiêm trọng, mang tính tích lũy lâu dài.
Chúng ta không thể suy nghĩ đơn giản rằng: “Dầu dùng cho chăn nuôi mà gia súc vẫn sống, thì người ăn vào cũng chẳng sao”. Vấn đề nằm ở chỗ tiêu chuẩn chất lượng được quy định khác xa giữa dầu dùng cho vật nuôi và dầu ăn dành cho người.
Ví dụ, dầu ăn cho người được kiểm soát chặt chẽ với các chỉ số kỹ thuật:- Chỉ số peroxide (PV) ≤ 10 meq O₂/kg- Acid béo tự do (FFA) ≤ 1%
Trong khi đó, dầu dùng cho chăn nuôi không có quy định giới hạn cụ thể cho các chỉ số này, hoặc có nhưng với mức cho phép cao hơn nhiều lần. Đặc biệt, các kim loại nặng như:
– Cadmium: giới hạn trong dầu ăn người là 0.05 – 0.1 mg/kg, nhưng trong dầu dùng cho vật nuôi có thể tới 1.0 mg/kg (cao hơn gấp 10 – 20 lần)
– Chì: giới hạn cho người thường là ≤ 0.1 mg/kg, trong khi dầu chăn nuôi có thể lên tới 10 mg/kg (cao hơn gấp 100 lần)
Điều này giải thích vì sao nhiều dầu “thô” hoặc tinh chế sơ cấp vẫn có thể dùng cho thức ăn gia súc, không thấy tác hại rõ ràng lên sức khỏe của gia súc trong vòng đời ngắn; nhưng nó hoàn toàn không an toàn nếu đưa vào cơ thể người.
Trong công nghệ thực phẩm, dầu ăn cho người bắt buộc phải trải qua quá trình tinh luyện nghiêm ngặt nhằm loại bỏ tạp chất, cặn bẩn, axit béo tự do, peroxide, aldehyde; đồng thời được khử màu, khử mùi và bổ sung các vi chất cần thiết như vitamin A và D để đảm bảo an toàn sinh học và giá trị dinh dưỡng.
Ngược lại, dầu dùng trong thức ăn chăn nuôi thường là dầu ép thô hoặc đã qua sử dụng, không trải qua quá trình loại bỏ các hợp chất oxy hóa và không được kiểm soát nghiêm ngặt về các thành phần độc hại.
Chúng có thể chứa các gốc tự do gây tổn thương tế bào, peroxide và aldehyde là tác nhân viêm mạn tính và ung thư, kim loại nặng có khả năng tích tụ trong gan và thận, cũng như các chất phụ gia công nghiệp không nằm trong danh mục được phép sử dụng cho thực phẩm người.
Nói tóm lại, dầu dùng cho chăn nuôi không bao giờ được phép sử dụng làm thực phẩm cho người, kể cả gián tiếp hay trực tiếp. Nguy cơ không nằm ở “ăn vài lần có chết không”, mà ở việc tích lũy độc chất trong cơ thể qua thời gian và gây nên những căn bệnh tiềm tàng cho người sử dụng trong thời gian dài như ung thư, suy gan, suy thận!Thống kê thu về 8.200 tỉ đồng trong 3 năm không chỉ cho thấy mức độ lợi nhuận khổng lồ từ hành vi gian lận, mà còn phơi bày mối đe dọa trầm trọng với sức khỏe cộng đồng người Việt trong thời gian dài.
Trước đó, Công an tỉnh Hưng Yên bóc gỡ một đường dây sản xuất, tiêu thụ dầu ăn giả với quy mô đặc biệt lớn, lượng hàng giả lên tới hàng chục nghìn tấn. Để che mắt cơ quan chức năng, nhóm chủ mưu đã thiết kế hệ thống đường ống ngầm, bơm dầu nguyên liệu dành cho gia súc, thủy sản sang bồn chứa dầu ăn, rồi dán nhãn Ofood – thương hiệu thuộc Công ty TNHH Sản xuất và XNK Nhật Minh Food.
Theo lời khai, nguồn dầu này chủ yếu bán cho các bếp ăn công nghiệp, nhà hàng, làng nghề sản xuất bánh kẹo, bim bim, đồ ăn vặt. Thậm chí, hồ sơ công bố sản phẩm còn ghi bổ sung Vitamin A, nhưng kết quả kiểm nghiệm không hề phát hiện chất này.
Ngoài Nhật Minh Food, Công ty TNHH thương mại xuất nhập khẩu An Hưng Phước – một trong những doanh nghiệp nhập khẩu dầu thực vật lớn nhất cả nước – cũng tham gia. Trong ba năm gần đây, doanh thu toàn hệ thống lên tới hơn 8.200 tỉ đồng.
Cơ quan điều tra đã thu giữ hơn 1.000 tấn dầu nhập lậu, khởi tố ba bị can đầu vụ về tội sản xuất, buôn bán hàng giả và buôn lậu. Các đối tượng hưởng lợi bất chính từ chênh lệch giá giữa dầu ăn cho người và dầu chăn nuôi (cao hơn 17%), đồng thời trốn thuế giá trị gia tăng (8% với dầu ăn, 0% với dầu chăn nuôi).Điều khó tin nhưng có thật: dầu dùng để chế biến thức ăn chăn nuôi đã ngang nhiên được “hô biến” thành dầu ăn cho con người, len lỏi vào bếp ăn tập thể, quán xá, làng nghề chế biến thực phẩm khắp nơi.
TS NGUYỄN HỒNG VŨ (TIẾN SĨ VỀ SINH HỌC PHÂN TỬ TRONG Y HỌC) / Nguồn: laodong.vn
