Lâu nay, ai cũng biết Tây Nguyên là thủ phủ cà phê, là nơi người dân uống cà phê như người Bắc dùng trà buổi sáng, như người Nam bộ dùng trà đá… cả ngày.
Tôi cũng là dân nghiện cà phê từ… thế kỷ trước. Và từng tuyên bố, cà phê Pleiku là ngon nhất, hơn cả Buôn Ma Thuột. Bởi trước đấy vẫn nghe và luôn được chứng minh rằng Buôn Ma Thuột mới là cà phê, còn các nơi khác chỉ là cà… chưa phê hoặc sắp phê.
Và cũng thăng trầm cùng sự thay đổi của nó. Từ cà phê kho, tiến lên cà phê phin rồi cà phê ép, từ cà phê trộn tới cà phê nguyên chất, cà phê sạch…
 |
| Hoa cà phê. Ảnh: internet |
Và cũng từng có những… phát minh rằng người ta uống cà phê là uống cái không khí, cái không gian chứ chưa hẳn đã vì cà phê, bởi nếu vì cà phê thì hà cớ gì vợ mua cà phê loại ngon nhất, pha đúng điệu nhất, hầu hạ tận miệng mỗi sáng, nhưng những gã chồng nghiện cà phê vẫn luôn luôn trong tư thế sẵn sàng chuồn ra quán uống với bạn, nếu không chuồn được thì sẵn sàng tuyệt… ẩm, kệ ly cà phê vợ pha chỏng chơ trên bàn.
Và cũng từng uống ở những quán cà phê lâu đời và nổi tiếng nhất ở Pleiku như Kim Liên, từ thời ở đường Hùng Vương, giờ lên Tăng Bạt Hổ, hay Thu Hà thời con đường Nguyễn Thái Học còn là đường đất lổn nhổn đá và hàng rào kẽm gai hoặc Hoàng Lan từ Lê Lợi đến Phan Đình Phùng hay đường Wừu…
Bây giờ, quán cà phê ở Pleiku mọc lên như nấm, hầu như đường phố nào cũng có, thậm chí có nơi còn được gọi là phố cà phê, nhiều quán sang trọng và đẹp, phục vụ khách tận răng như có khu chơi cho trẻ con, có nơi bán đồ gốm sứ theo… ký. Có những quán cà phê bước vào cứ tưởng như mình đang ở một xứ nào đấy, tinh tế đến từng chi tiết, tiện nghi đến từng bước chân và lộng lẫy như cung điện.
Tất nhiên những quán vỉa hè cũng vẫn luôn mời gọi với cái tên gọi rất bình dân: quán cóc.
Thì sáng nay, một đoàn khách Hà Nội í ới, ông ơi, cà phê 24 chỗ nào, chỉ cho chúng tôi với.
Hoàn toàn không muốn PR nhưng quả là muốn uống cà phê ngon thì nên vào đấy.
Cũng có lần một nhà văn từ Hà Nội vào bảo tôi đưa đi cà phê, tôi hỏi bác muốn uống cà phê đẹp hay cà phê ngon. Ông bảo, cà phê đẹp thì nhiều nơi có, kể cả… Paris, London… ông uống rồi, cho ông đến cà phê ngon.
Thì vào đấy, tôi mới biết thì ra giống cà phê ngon nhất lại là trồng ở… Lâm Đồng. Đơn giản, cũng như trà, cây cà phê ưa độ cao. Mà trong 5 tỉnh Tây Nguyên thì Lâm Đồng cao nhất. Chưa hết, rẫy cà phê ấy phải hứng được gió biển, hơi biển và… không khí biển. Điều này Lâm Đồng cũng đáp ứng được. Thì sang đấy, mua nguyên cả rẫy, rồi thu hoạch. Không như phong trào thu hoạch đại trà cả quả xanh quả chín vì thứ nhất là sợ trộm, thứ hai là giá thành cao, đây chịu khó kỳ công, chỉ quả chín mới hái. Rồi các công đoạn phơi phóng đều rất cẩn thận, rồi mang về nhà tự rang xay. Đây là bí quyết của từng nhà, từng người, để mỗi quán có vị riêng, hương riêng, không lẫn quán khác giữa hằng hà sa số quán, để khách nghiện như nghiện… cà phê, đi đâu rồi cũng về, thậm chí đi công tác thì mua cà phê bột mang theo, tự pha, đành thế…
Và cũng mới biết, hóa ra pha cà phê nó có rất nhiều cách, chứ không chỉ có phin hoặc ép.
Tùy nguyện vọng của khách, chủ quán sẽ trực tiếp pha cà phê Syphon kiểu Nhật, Drip kiểu Pháp, Bialetti kiểu Ý… Nó công phu, tinh tế, tỉ mẩn và nghệ thuật. Mục đích cuối cùng là làm cho cái hạt cà phê thần thánh kia tiết ra tất cả những gì nó có trong mình, phục vụ gu từng người. Khoái cảm cà phê, sung sướng cà phê và đắm đuối cà phê.
Nhớ hồi những năm 70, 80 của thế kỷ trước, đi trên các ngõ, các con đường Pleiku, vào các buổi chiều, ta hay ngửi thấy mùi cà phê rang thơm lừng từ một ngõ nhỏ nào đấy bay ra, thơm đến phải đứng lại ngơ ngác một lúc, bần thần một lúc, hít hà một lúc… rồi mới bước đi tiếp được. Đến mức có thời tôi nghĩ đấy là một trong những đặc trưng của chiều cao nguyên. Giờ, cà phê tràn lan khắp nơi, nhà nhà cà phê, người người cà phê… nhưng có vẻ ít ngửi thấy cái mùi cà phê rang? Chả lẽ họ lại bịt hết cái mùi thơm thần thánh, mùi thơm tạo nên thương hiệu, nên đặc trưng của một vùng đất, và là niềm tự hào của vùng đất ấy, chỉ để làm cái việc chứng minh rằng, cà phê không cần… rang nữa? Không phải, là tôi đang ngồi ở ngay bên cạnh cái máy xay cà phê của quán 24 nhưng có vẻ như hương cà phê nguyên chất nó không quyến rũ như… hương liệu (ngày trước rang cà phê người ta trộn thêm nhiều thứ bí quyết như… nước mắm, mỡ gà, bơ… nên dậy mùi hơn).
Sau này có ai viết về lịch sử cà phê Việt, sẽ phải viết từ cái thời cà phê bít tất, cho cà phê bột vào bao vải như cái bít tất nấu một nồi bán cho mấy chục người uống, đến “cà phê tự mình”. Đó là vào quán, tự lôi cái bình rang xay ra, tỉ mẩn xay, tỉ mẩn pha, rồi ngồi nhấm nháp, một mình một vương quốc, mình trở thành vua, thành tổng thống, thành hoàng hậu, thành… duy ngã, chỉ với ly cà phê thơm ngát trên tay, chả phải là một cái thú tao nhã hiếm có của con người hay sao?
Cà phê Pleiku, dứt khoát sẽ phải đồng hành cùng du lịch. Nó sẽ là một phần của du lịch và bản thân nó cũng là một tour du lịch. Mà cái mùa hoa cà phê ấy, lại chả mê hoặc bao người ư. Chợt nhớ nhà thơ Vân Long từ Hà Nội vào, đến thăm vườn cà phê đang mùa hoa, trắng tinh thơm ngát, đẹp mê hoặc, phát hiện ra một điều, hết sức chân lý nhưng chưa ai nghĩ ra và vì thế ông có một câu thơ hay: “Cả đời uống cà phê đen, mới hay hồn hoa trắng…”.
Văn Công Hùng
Baogialai.com.vn
