Khi trời còn chưa sáng, từng chiếc thuyền chở đầy tôm, cá cập cảng Cửa Sót (xã Thạch Kim, huyện Lộc Hà, tỉnh Hà Tĩnh) cũng là lúc những người phụ nữ đội cá thuê bắt đầu với công việc của mình. Đó đều là những người phụ nữ ngoài 50 tuổi. Công việc tuy nặng nhọc, nhưng tiền công lại ít và đôi khi tiền công lại được trả bằng… cá.
Mang áo mưa, đi ủng và đầu đội nón là đặc điểm chung của những người phụ nữ làm nghề đội cá thuê ở cảng Cửa Sót. Ảnh: Thùy Trang
Ngày mới bắt đầu ở cảng biển Cửa Sót trong mùi tanh nồng của cá, tiếng chó sủa, tiếng người hò nhau và ít ánh sáng lập lòe hắt ra từ bóng đèn của những chiếc tàu cá vừa cập cảng. Một ngày của bà Nguyễn Thị Diện, 55 tuổi, ở xã Thạch Bằng, huyện Lộc Hà bắt đầu từ 3 giờ sáng, khi thuyền về, bà lên thuyền nhận cá. Thuyền viên nhanh chóng phân loại các loại tôm, cá vào khay nhựa để đưa lên bờ bán cho tiểu thương, mỗi chiếc nặng từ 10 – 20kg, thậm chí lên đến 40kg. “Hôm nay may mắn hơn, nhiều thuyền cập cảng, lại tôm cá đầy trên khoang”, bà Diện khấp khởi nói.
Mặc trên người bộ quần áo mưa bạc phếch, đội chiếc nón lá đã ngả màu nâu, chân đi ủng, bà Diện đi lại thoăn thoắt trên 13 bậc tam cấp từ bờ xuống dưới thuyền. Bà nhanh chóng đón lấy khay cá của thuyền viên và đội lên đầu. Dù đôi vai run rẩy, gồng lên đội chiếc khay đựng khoảng 20kg cá, nhưng bà vẫn nhanh chóng chuyển cá lên bờ trong chốc lát.
Bà Nguyễn Thị Diện làm nghề đội cá thuê được hơn 20 năm. Do tiếp xúc với nước đá lạnh, nước biển, cá tươi thường xuyên mà đôi tay bà Diện nhợt nhạt, những ngón tay teo lại, nhăn nheo, da tay đôi khi bị bong tróc. Bà Diện cởi chiếc nón lá, lộ ra chóp đầu trắng hếu, rụng hết tóc vì đội cá. “Đội cá hơn hai chục năm nay rồi nên chốc (đầu) trắng hết. Đời tôi không đếm được đã đội bao nhiêu tấn cá. Làm nghề đội cá này cực lắm, ngày nào cũng đội cả tấn cá trên đầu, tay chân ngấm nước muối, nước đá, nhưng làm mãi rồi cũng quen. Còn nhớ những ngày đầu mới đội cá, lúc đó tôi còn thanh niên, mà tối về, tay chân đau nhức, đêm không ngủ được, sáng dậy đi còn tập tễnh. Phải mất vài ngày, cơ thể mới thích nghi được. Song do nghề đội cá nặng nhọc nên hầu hết, chị em phụ nữ làm nghề đội cá thuê đều bị các bệnh về xương khớp.
“Tối nào tôi cũng phải nhờ con cháu xoa bóp. Những khi trái gió trở trời, hai tay tôi tê buốt, có khi mất hết cả cảm giác. Nhưng ngày hè còn đỡ, tới mùa đông, nước cá ngấm vào người khiến chân tay lạnh cóng, dù có làm không ngơi nghỉ thì cũng không thấy cơ thể ấm lên. Đó là chưa kể tới những lúc sơ ý ngã bầm dập chân tay và sợ nhất là đêm về nhức mỏi rã rời hơn”, bà Diện bộc bạch.
Bà Diện là thành viên của “đội quân tóc dài” gồm khoảng 20 phụ nữ, tuổi đời từ 45 đến 65, đã có hàng chục năm gắn bó với nghề đội cá thuê từ tàu lên bờ tại cảng Cửa Sót. Tiếng còi tàu đầu tiên hú lên, rẽ sóng cập cảng là tín hiệu để “đội quân tóc dài” hò nhau đổ xô ra cảng, lên thuyền nhận hàng trăm tấn hải sản tươi ngon và bắt đầu đội chúng lên bờ. Những đôi vai của họ run lên bần bật vì cơ thể ngấm nước lạnh khi trời còn chưa sáng.
Cuộc sống lam lũ của những người phụ nữ làm nghề bốc vác ở cảng biển Cửa Sót bắt đầu sớm hơn mọi nghề khác. Đặc điểm để phân biệt “đội quân tóc dài” với những người làm nghề khác là trên tay họ luôn thường trực khay nhựa đựng hải sản. Ngoài ra, họ còn luôn mặc áo mưa, đội nón lá, chân đi ủng. Mỗi khay nhựa đựng hải sản có trọng lượng từ 20 đến 50kg. Một buổi sáng, mỗi người có thể đội cả tấn cá trên đầu.
Công việc cực nhọc là thế, nhưng không phải lúc nào cũng có việc để làm, vì còn phụ thuộc vào chủ tàu, chủ thuyền và thời tiết. Bởi vậy, họ luôn mong mỏi thời tiết thuận lợi, tàu thuyền cập cảng luôn đầy ắp cá, tôm… Bà Diện chia sẻ: “Trời mưa bão, biển động, tối đi ngủ, tôi và các chị em đều ngủ không ngon, bởi, khi trời mưa bão, tàu thuyền nằm bờ, không ra khơi được, chúng tôi cũng không có việc làm, không có thu nhập”.
Nghề đội cá thuê đối với những người phụ nữ trung niên này khó nhọc, cực khổ là thế, nhưng đổi lại, thu nhập không hề cao. Mỗi thúng cá được đội lên đầu nặng chừng 20kg, những người phụ nữ này sẽ nhận được từ 3.000 đến 5.000 đồng. Hoặc chủ tàu sẽ tính tiền công cho họ theo chuyến, ít thì dao động từ 50.000 đến 100.000 đồng/chuyến. Cũng có trường hợp, chủ tàu cho thêm vài con cá tươi ngon. Nhưng cũng có khi chủ tàu chỉ trả công bằng cá, hoặc thứ hải sản khác. Bởi mỗi tàu thuyền sẽ trả công cho những người đội cá thuê tùy vào sản lượng họ đánh bắt được trong chuyến ra khơi đó. Sau khi nhận được “hiện vật” thay cho tiền công, những người phụ nữ đội cá thuê sẽ bán lại cho người dân hoặc tiểu thương tại bến cảng, thậm chí mang về ăn dần, nếu giá quá rẻ.
Dù nghề đội cá thuê rất bấp bênh và ảnh hưởng nhiều đến sức khỏe lâu dài, nhưng những người phụ nữ trung niên ngụ cư nơi cảng Cửa Sót này vẫn gặp nhau vào mỗi buổi sáng sớm.
Thùy Trang
Theo Báo Biên Phòng
