Chuyện xảy ra tại vùng tái định cư làng Ia Bia (xã Ia Le, huyện Chư Pứh, Gia Lai), gần trăm hộ dân từ rừng ra phải sống khổ gần 10 năm chưa dứt.
Cấp đất đang có chủ
Năm 2008, UBND tỉnh Gia Lai phê duyệt dự án tái định cư cho gần 100 hộ dân người dân tộc Jrai sống trong rừng sâu Kênh Chông ra lập làng Ia Bia (xã Ia Le – dọc quốc lộ 14, diện tích quy hoạch 64ha, kinh phí 6 tỷ đồng). Dự án nhằm đảm bảo cho người dân có cuộc sống ổn định, được chăm sóc đầy đủ các dịch vụ y tế, giáo dục và chấm dứt việc xâm lấn rừng sâu.
Theo đó, mỗi hộ sẽ được hỗ trợ xây dựng một căn nhà cấp 4, cấp đất 1,5 sào đất vườn và 1ha đất rẫy. Đồng thời, các hạ tầng điện, đường, trường trạm và nước sạch cũng sẽ được đầu tư tận nơi.
Tuy nhiên, gần 10 năm nay gần cả trăm hộ dân nơi đây vẫn sống khổ, mong mỏi nhất là đất sản xuất vẫn chưa tới tay. Năm 2016, cả làng vui mừng vì được cấp sổ đỏ đất rẫy nhưng niềm vui không lâu. Bởi, đất được cấp này lại “đang có chủ canh tác” nên người dân chỉ cầm sổ, còn người canh tác trên đất này là một hộ khác.
Một góc làng tái định cư Ia Bia
Ông Rmah Chik –Trưởng làng Ia Bia cho biết: “Từ khi bà con từ rừng ra đây thì gần dân, gần làng hơn chứ không khá hơn tí nào, có được ít đất vườn nhưng đất chua, sỏi đá không trồng cây được. Ban đầu, từ cấp xã đến huyện hứa cấp đất sản xuất cho bà con mà đến nay dân chờ qua 3 đời chủ tịch xã rồi vẫn không giải quyết được.
Năm 2016, huyện có làm bìa đỏ cấp cho mỗi hộ 1ha đất sản xuất nhưng do đây là đất đã có chủ nên không ai vào làm được. Chúng tôi nhiều lần kiến nghị nhưng chưa được gì, hiện phần lớn bà con đi làm thuê, làm mướn cho các hộ dân, công ty”.
Theo ông Chik, làng Ia Bia hiện có 104 hộ, phần lớn là hộ nghèo. Năm 2008, làng có 98 hộ ra định cư, theo danh sách ban đầu huyện mới cấp được 71 bìa đỏ và chưa có ai canh tác được trên đất này. Ngay cả đất được cấp cho trưởng làng như ông cũng nằm trong diện tranh chấp với hộ ông Siu B (làng Puối A, xã Ia Le). Không có đất sản xuất, ông phải xin đất của cha mẹ.
Anh Siu Hoa kể: “Hôm cấp sổ đỏ, cán bộ có dẫn vào tận rẫy chỉ đất rõ ràng nhưng khi chúng tôi vào làm thì bị người khác ngăn cản, họ nói đất này là của họ. Chúng tôi đưa sổ đỏ cho họ xem, họ vẫn không chấp nhận, nói là giả. Họ còn hăm dọa vô làm đây bị chém lo chịu. Sợ bị chém chết nên đâu còn ai dám vào làm nữa. Đất sản xuất của tôi không có, trước cha mẹ cho mượn giờ lấy lại rồi, hàng ngày vợ chồng phải đi làm thuê 150.000 đồng/ngày công, còn nuôi 3 con nhỏ”.
Người dân được cấp sổ đỏ nhưng không canh tác được vì đất đang có chủ
Nhắc đến chuyện cấp đất, chị Rmah Lang – làng Ia Bia bức xúc: “Dân nhiều lần báo sự việc lên xã thì cán bộ nói cứ vào làm. Gia đình mình nhiều lần vô đều bị người ta cầm rựa, nước sôi đe dọa chặt chém nên không dám vào nữa. Có sổ đỏ mà không làm gì được, nhiều người đòi đốt, xé chứ để lại không tác dụng gì”.
Chờ đến bao giờ?
Nói về thời gian định cư trên vùng đất mới, ông Rmah Chik (trưởng làng Ia Bia) ngậm ngùi: “Từ ngày bà con về ở đây đến nay gặp nhiều khó khăn lắm, thiếu đất sản xuất, nước sinh hoạt thì nhiễm vôi phèn không dùng được. Gần 10 năm nay chúng tôi chờ giải quyết, chờ mãi vẫn chưa xong. Giờ đời sống bà con còn rất khổ, đa số phải đi làm thuê, làm mướn cho công ty, người kinh để kiếm sống qua ngày”.
Bên cạnh việc thiếu đất, người dân nơi đây cũng rất khổ sở vì thiếu nước. Mặc dù hệ thống nước sạch được xây dựng cấp cho dân khá khang trang nhưng lại không dùng được do nhiễm vôi, phèn. Sợ dùng nước nhiễm vôi gây bệnh, nhiều gia đình thuê thợ về khoan 1-2 giếng nước vẫn không khá hơn. Đến mùa nắng, người dân đi cả vài km để xin nước là chuyện thường ngày.
Nhà tái đinh cư bắt đầu xuống cấp, hư hỏng
Ông Lê Thanh Việt – Chủ tịch UBND xã Ia Le thừa nhận, việc cấp nước sinh hoạt và đất cho dân ở làng Ia Bia “đang gặp trục trặc”. Riêng phần đất sản xuất được cấp sổ đỏ nhưng dân chưa canh tác được do tranh chấp lại thuộc địa phận của xã Ia Blứ quản lý nên khó can thiệp. Hiện xã đang đề xuất huyện thành lập 2 tổ công tác: 1 tổ tuyên truyền vận động bà con đang chiếm đất trả lại cho người dân làng Ia Bia; tổ còn lại thực thi pháp luật, thu hồi đất để sớm giải quyết cho dân.
Lý giải vấn đề vì sao “đất đang có chủ” nhưng lại cấp sổ đỏ cho dân làng Ia Bia, ông Ksor Y Ngông – Trưởng phòng Dân tộc huyện Chư Pứh nói: Nguồn gốc đất này thuộc chương trình 134, từ khi có dự án tái định cư làng Ia Bia thì tỉnh mới thu hồi 114ha (tại tiểu khu 1137, xã Ia Blứ) cấp cho 98 dân.
Thực tế trước đó đã có nhiều hộ xâm canh trên đất này rồi nhưng họ không muốn trả lại cho dự án, muốn họ trả đất thì phải bồi thường. Giờ việc bồi thường, hỗ trợ lại tiền cho các hộ dân đã trồng cây, tài sản trên đất cần số tiền rất lớn nhưng huyện chưa có tiền, vẫn đang tìm nguồn vốn.
“Trước mắt, chúng tôi đã đề nghị huyện cho thành lập 2 tổ công tác vừa tuyên truyền trả đất, vừa thực thi pháp luật thu hồi đất cho người dân. Về nguồn nước sạch cấp cho dân chúng tôi cũng rất đau đầu”, ông Y Ngông nói.
Theo Danviet.vn
